Ιστορία
Bicorna
Η Ιστορία του Αποκόρωνα
Ο Αποκόρωνας είναι μια από τις πέντε επαρχίες του νομού Χανίων, στο βορειοανατολικό του τμήμα. Στην αρχαιότητα δεν αναφέρεται καθόλου η λέξη Αποκόρωνας, εκτός από τις ονομασίες πόλεων, μέσα στο χώρο της επαρχίας.Στους Βυζαντινούς χρόνους γίνεται λόγος για το όνομα της περιφέρειας σαν τόπου. Σαν επαρχία αναφέρεται, τυην περίοδο της υποταγής της Κρήτης, στους Ενετούς, χωρίς όμως να γνωρίζουμε τα τότε όρια της επαρχίας. Σαν τοπωνύμιο, μνημονεύεται στη συνθήκη μεταξύ του στρατηγού του Βυζαντίου Βατάτζη και του δούκα της Κρήτης Ιουστινιάνη το 1236 αλλά αναφέρεται σαν “Απικόννα”.Υπήρξαν και οι ονομασίες Bicorna και Bicorno σε κάποιες περιόδους, ενώ ο περιηγητής Ρ. Πάσλεϋ (Travels in Crete, vol. I σελ. 62 ) και ο Ν. Σταυράκης (στατιστική – σελ. 74) πιστεύουν ότι υπήρξε αρχαία πόλη, με το όνομα Ιπποκορώνιον, που την σχετίζουν με το σημερινό χωριό του
Αποκόρωνα Νίππος.Ο Στράβων (Ι, 472) αναφέρει το τοπωνύμιο: Ιπποκόρωνά Τε της Αδραμυττηνής και Ιπποκορώνιον εν Κρήτη. ’λλοι πιστεύουν ότι είναι όνομα πόλης, που ήταν δύο μίλια νοτιοδυτικά του Νέου χωριού Αποκορώνου, πάνω στο λόφο του Αγ. Μάμα, όπου σωζόταν αρχαία κομμάτια από μάρμαρο ή ανατολικά των Καλυβών, όπου ήταν το φρούριο του Αποκορώνου.Ο Cornelious αναφέρει: Hippocoronion sive Tanus hodie Castrum Apricornium. ’ρα το Ιπποκορώνιον λεγόταν και Τάνος, πόλη της Κρήτης, (κάτοικος Τανίτης), ως αναφέρεται σε νομίσματα και ήταν κοντά στην Κυδωνία. Το Ιπποκορώνιον κατά τον Cornelius ήταν στη θέση του βενετικού φρουρίου Bicorna που βρισκόταν στον παραθαλάσσιο λόφο, ανατολικά των Καλυβών.
Ο Στ. Ξανθουδίδης (Επαρχίες και πόλεις της Κρήτης ΕΒΣ, ετ. Γ, σελ. 56) δεν αποκλείει την ετυμολογία από το Ιπποκορώνιον, στηριζόμενος όμως στο χωρίο του Στέφ. Βυζαντίου, που αναφέρει πως υπάρχει τόπος στην Κρήτη με το όνομα Κόριον που πιθανόν να εννοεί τη σημερινή Λίμνη Κουρνά και ιερό Ιπποκόριον, από το οποίο θα προήλθε το Ιπποκορώνιον. Ο Κ. Δουνάκης ( ιστορία της επ. Αποκορώνου, τεύχος 171 σελ. 242) υποστηρίζει πως υπήρξε αρχαία πόλη, με το όνομα τα Ιπποκόρωνα, που βρισκόταν στη θέση που κτίστηκε αργότερα η πόλη Απτέρα.
Πιστεύεται επίσης ότι προήλθε από τις λέξεις από και κορώνα, επειδή η επαρχία ήταν ιδιαίτερη κτήση του στέμματος, των Βυζαντινών αυτοκρατόρων. Υπάρχουν στοιχεία, που αποδεικνύουν, ότι στον Αποκόρωνα, υπήρξε ανθρώπινη παρουσία, από τη νεολιθική εποχή, δηλ. 8-6.000 χρόνια π.Χ., όπως στο Μελιδόνι που έχουν εντοπισθεί αρχαιολογικά λείψανα και μεταξύ Σαμωνά και Στύλου που βρέθηκε οικισμός, της ίδιας εποχής. Κάτω από τα ’πτερα βρέθηκαν υστερομινωικοί τάφοι, με πολλά αγγεία, κοντά στον Στύλο ένας μεγαλοπρεπής θολωτός τάφος, τα ερείπια ενός κεραμικού κλιβάνου και άλλα λείψανα της ίδιας εποχής και κοντά στο χωριό Φυλακή ένας θολωτός τάφος και άλλα αξιόλογα ευρήματα πάλι της ίδιας εποχής. Αξίζει ν’ αναφέρουμε κάποιες παλιές πόλεις, καθώς και νεώτερες κωμοπόλεις και χωριά.
ΑΠΤΕΡΑ Ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις-κράτη της Δυτ. Κρήτης. Το όνομά της προήλθε από το βασιλέα ιδρυτή της Απτέρα ή Πτέρα εξαιτίας του αγώνα που έγινε μεταξύ Μουσών και Σειρήνων, όπου νικήθηκαν οι Σειρήνες και πέταξαν τα φτερά τους, έγιναν άπτεραι και λευκαί, έπεσαν στη θάλασσα και έτσι δημιουργήθηκαν τα νησιά Λευκαί στον κόλπο της Σούδας. Από την αρχαία πόλη, που ιδρύθηκε τον 7ο π.Χ. αιώνα και κατοικήθηκε ως τα βυζαντινά χρόνια, σώζονται σημαντικά ερείπια, όπως ο περίβολος των τειχών με μεγάλες πολυγωνικές πέτρες, μικρό θέατρο, (διακρίνεται το κοίλο, η ορχήστρα και υπολείμματα εδρών), μεγάλες εντυπωσιακές θολωτές δεξαμενές, μια πολύ καλά διατηρημένη μάλιστα, που χωρίζεται σε τρία διαμερίσματα. Επίσης μικρός ναός των αρχών του 1ου π.Χ. αιώνα, πιθανώς της Δήμητρας. Η Απτέρα ήταν πόλη ναυτική και εμπορική, είχε επίνεια την Κίσσαμο (κοντά στις Καλύβες) και τη Μινώα (κάτω από το χωριό Στέρνες Κυδωνίας). Υπήρξε αυτόνομη καθ’ όλη την Ελληνική περίοδο
(6ος-4ος π.Χ. αιώνας) και έκοψε πάρα πολλά νομίσματα. Έστειλε βοήθεια στους Σπαρτιάτες κατά τον Β’ Μεσσηνιακό πόλεμο (668 π.Χ.) κατά δε τον εμφύλιο πόλεμο των Κρητικών πόλεων (220 π.Χ.) ήταν σύμμαχος της Κνωσσού. Κατόπιν μαζί με 30 κρητικές πόλεις συμμάχησε με τον βασιλέα της Περγάμου Ευμένη197-159 π.Χ.). Η Απτέρα υπήρχε και κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Στον ίδιο χώρο, υπάρχει η μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου της Πάτμου. Νότια της μονής έχει αποκαλυφθεί δάπεδο, Χριστιανικού ναού του 7ου ή 8ου μ. Χ. αιώνα και κάτω από αυτό χριστιανικοί τάφοι. Στο δυτ.άκρο υπάρχει τούρκικο φρούριο, που έχει ανακαινισθεί με πανοραμική θέα προς τον κόλπο της Σούδας. Κάτω από την αρχαία Απτέρα, υπάρχει άλλο Τούρκικο φρούριο, το οποίο κτίστηκε το 1872 από τον Ρεούφ Πασά, που το ονόμασε Ιτζεδίν. Σήμερα στα φρούρια αυτά, ο Δήμος Σούδας παρουσιάζει διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στις Καλύβες, υπάρχει Βενετσιάνικο φρούριο, το Castel Appricorno ή Bicorna.
Μορφολογία
Ο Αποκόρωνας έχει έκταση 313 τ. χλμ. (98 πεδινά, 103 ημιορεινά, 112 ορεινά). Ο πληθυσμός του κατά την απογραφή του 2001 ήταν 12.623 κάτοικοι. Αποτελείται από 5 δήμους (Αρμένων 3.268 κάτοικοι, Βάμου 2864, Γεωργιούπολης 2.421, Κρυονερίδας 2.386, Φρε 1.100) και μία κοινότητα (Ασή Γωνιάς 582 ). Συνολικά τα πανέμορφα χωριά του είναι 75.
Σημαντική είναι η γεωγραφική θέση του Αποκόρωνα, αφού αποτελεί “γέφυρα” των Χανίων, με τους υπόλοιπους νομούς της Κρήτης.
Στον Αποκόρωνα καταλήγει το νότιο μέρος της Σούδας και υπάρχει και ο κόλπος του Αλμυρού ή της Γεωργιούπολης. Υπάρχουν επίσης δύο ακρωτήρια της Σούδας και του Δρέπανου. Το κυριότερο ορεινό τμήμα του Απ. καλύπτεται από μέρος της οροσειράς των Λευκών Ορέων. Τον Απ. διασχίζουν οι ποταμοί Κοιλιάρης (Πυκνός στην αρχαιότητα), ο Ξυδιάς ή Ξυδές, ο Βρυσσανός ή Μπούτακας, ο Αλμυρός και ο Δέλφινας.
Στον Απ. υπάρχουν και σπουδαία φαράγγια, όπως του Δίκταμου που ξεκινά από το Κατωχώρι Κεραμιών και καταλήγει κοντά στον Στύλο, του Αγ. Νικόλα-Κανάλι μεταξύ Ραμνής και Μαχαιρών και της Ασί Γωνιάς. Στον Απ. έχουν καταγραφεί 213 σπήλαια με ιστορική και περιβαλλοντική αξία.
